Główna treść strony Warto zobaczyć

Kościół Parafialny w Serocku

Ostatni książęta mazowieccy, Janusz III i Stanisław, do których Serock należał, ufundowali w Serocku murowany kościół, usytuowany na skarpie, skąd rozciąga się widok na połączenie dwu rzek - Bugu i Narwi. Świątynia pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie (dawniej św. Wojciecha) jest najstarszym zabytkiem w powiecie legionowskim. Po przekroczeniu progu kościoła (którego posadzka znajduje się poniżej poziomu otoczenia) oczom ukazuje się oryginalne barokowe wyposażenie. We wnętrzu kościoła zachwyca nawa sklepiona kolebkowo z gwiaździstą siatką żeber, które równoległymi wiązkami spływają na półfilary.

W prezbiterium uwagę zwracają 2 oryginalne ostrołukowe portale, pochodzące z poczatkowego okresu budowy światyni. Znajduje sie tu również późnobarokowy ołtarz z 1775 r. z figurami św. Stanisawa i św. Wojciecha Bogaty wywstrój światyni zachowuj jednorodny charakter, tworzony przez 2 rokokowe ołtarze boczne. Spośród licznych tablic epitafijnych warto wspomnieć o tablicy upamiętniającej działalność zmarłego w 1849 r. ks. Seweryna Piekarskiego, proboszcza serockiego, kanonika warszawskiego.
Obok światyni ok. 1902 r. stanęła murowana plebania.

 


Pałac Radziwiłłów w Jadwisinie

Cennym zabytkiem Jadwisina jest pałac Jadwigi i Macieja Radziwiłłów, którego budowa została ukończona w 1898 r. Właściciele przenieśli się do Jadwisina po wykopieniu ich zegrzyńskich dóbr przez Rosjan pod twierdzę. Pałac malowniczo położony na wysokiej skarpie zaprojektował Francois Auref w stylu renesansu francuskiego. Zwiedzając założenie rodzi się jednak pytanie, czy dość osobliwe formy architektoniczne rzeczywiście komponowały się z miejscowym krajobrazem. [...] Pałac licowany czerwono-brunatnymi płytkami ceramicznymi kontrastuje z bujną zielenią parkową. Uwagę zwraca asymetryczny układ brył z wieżą w elewacji frontowej. Nad wejściem głównym widnieje monogram pierwszych właścicieli, natomiast od strony rzeki w ryzalicie umieszczono przedstawienia ich herbów rodowych "Ślepowron" Krasińskich i "Trąby" Radziwiłłów. W pobliżu pałacu zostały wzniesione stylowe oficyny z wozownią i stajnie. Około 1900 r. urządzono tu park krajobrazowy. Po prawie 100 latacha utworzono z niego i przyległego kompleksu lesnego rezerwat "Jadwisin" (93ha), którego celem jest ochrona pozostałości dawnej puszczy serockiej. Po II wojnie światowej majątek w Jadwisinie został rozparcelowany, natomiast pałac przekazano ministerstwu oświatu, a następnie w 1960 r. utworzono tu ośrodek wypoczynkowy Urzędu Rady Ministrów. Obecnie trwają procedury odzyskania majątku przez rodzinę Radziwiłłów i teren (pałac i rezerwat) jest niedostępny dla turystów.
 


Kasyno oficerskie w Zegrzu

Kasyno oficerskie w Zegrzu to jeden z niewielu budynków dawnej twierdzy, który do niedawna zachował swoją pierwotną funkcję (obecnie zamknięte). Został wybudowany w ok. 1903 r. w stylu neoklasycyzmu petersburskiego. Jako „Oficerskoje Sobranie” przeznaczony był dla oficerów piechoty i artylerii fortecznej. W Okresie międzywojennym korzystali z niego oficerowie Centrum Wyszkolenia Łączności, a po wojnie kadra i podchorążowie Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Łączności. Kasyno otoczone jest parkiem krajobrazowym. Obok niego zwraca uwagę niewielki skwer z głazami upamiętniającymi poszczególne roczniki kończące WSOWŁ.

 

Pozostałości po XIX wiecznej cegielni w Wierzbicy

W 1848 r. majątek w Wierzbicy został kupiony za 180 tys. złotych polskich przez Edmunda Oktawiana Skarżyńskiego (1813-1893), możnego właściciela majątku w Popowie. Rozbudował wówczas znacznie cegielnię, która zaopatywała nie tylko okolicę, ale także Warszawę. Dzieło ojca usiłował kontynuować syn Stanisław Skarżyński (1847-1921), absolweny Szkołu Głównej Warszawskiej, który edukację uzupełniał w Paryżu i Heidelburgu. Jednakże kłopoty finansowe wynikające ze stylu życia jego żony Marii z Orsettich herbu Złotokłos, przeszacowanie inwestycyjne budowy kościoła w Popowie spowodowały upadek i licytację majątku.

Na przełomie XIX i XX w. kupił go wraz z cegielną Karol Dłużewski. Jeszcze przez I wojną światową przekazał on nieodpłatnie cegły na remont kościoła w Serocku. W okresie międzywojennym cegły z Wierzbicy były jednym z głównych budulców powstającego Legionowa. Materiał budowlany zamiawiało tu także Minterstwo Robót Publicznych i Ministerstwo Spraw Wojskowych. Po zakończeniu II wojny światowej dobra Dłużewskich zostały rozparcelowane. Pozostałości cegielni z końca XIX stulecia to jeden z ostatnich śladów działalności rodu Skarżyńskich w Wierzbicy.

 

Schody z pozostałości dworku Szaniawskich w Zegrzynku


W uroczo położonym miejscu, tuż nad Jeziorem Zegrzyńskim, w kompleksie leśnym znajdują się ruiny dworku i zabudowań gospodarczych rodziny Szaniawskich. Dworek wzniesiony w roku 1838. Tuż obok znajdują się pozostałości po dawnym młynie parowym, który w połowie XIX w. był  jednym z największych i najnowocześniejszych nie tylko w Królestwie Polskim, ale i w Europie. W latach 80-tych XIX w. posadę dyrektora młyna objął Adam Zygmunt Szaniawski, który wraz z żoną Wandą zamieszkał w drewnianym dworku w pobliżu młyna. W lutym 1886 r. urodził się we dworze Jerzy Szaniawski (późniejszy dramaturg, felietonista i pisarz). Na początku 20-stulecia młyn spłonął. Szaniawscy znaleźli się w trudnej sytuacji - wyjściem  okazało się być założenie w Zegrzynku letniska.

Położenie dawnego młyna i dworku jak najbardziej przemawiały za tym. Zresztą już wcześniej, przed pożarem, Szaniawskich odwiedzali w Zegrzynku przedstawiciele świata kultury, wśród nich Maria Konopnicka, Deotyma, Konrad Prószyński, Eliza Orzeszkowa i Ignacy Kraszewski. Letnisko rozwijało się, dworek z czasem został  przebudowany i dostosowany do nowych funkcji. Szaniawski umiera w 1970 r., siedem lat później, dworek zamieszkiwany przez wdowę po nim płonie doszczętnie w niejasnych okolicznościach. Otaczający ruiny las, porastający malowniczo ukształtowaną krawędź erozyjną i wąwóz uznane zostały w 1977 r. za rezerwat przyrody zwany "Wąwozem Szaniawskiego".

Pałac Krasińskich

Historia Pałacu Zegrzyńskiego sięga 1847 roku. Wówczas to nowi właściciele Zegrza, ród magnacki Krasińskich, założyli folwark oraz wybudowali pałacyk w otoczeniu pięknego parku. W roku 1862 Jadwiga Krasińska wyszła za mąż za Macieja Radziwiłła wnosząc w posagu posiadłości zegrzyńskie wraz z pałacem do magnackiego rodu Radziwiłłów. Małżonkowie nie cieszyli się jednak długo posiadłością, gdyż strategiczne położenie Zegrza, spowodowało, że władze carskie postanowiły w Zegrzu wybudować Twierdzę. Po decyzji cara Aleksandra III z dnia 9 czerwca 1889 r. o budowie Twierdzy w Zegrzu Rosjanie wykupili części dóbr Zegrze, tj. wsie Zegrze i Zagroby (obecnie Zegrze Południowe) wraz z sąsiadującymi polami.

Wykup terenu Zegrza i Zagrobów od Jadwigi Krasińskiej miał charakter przymusowy, tym niemniej pozycja i funkcje pełnione przez jej męża Macieja Radziwiłła z pewnością ułatwiły transakcję i sprawiły, że zbycie ziemi nastąpiło na dogodnych warunkach finansowych za kwotę 300 000 rubli. Maciej Radziwiłł pełnił bowiem od 1884 r. funkcję szambelana dworu carskiego a następnie wielkiego łowczego cara. Po zbyciu Zegrza, w 1902 r. za uzyskane pieniądze Radziwiłłowie wybudowali nowy pałacyk w pobliskim Jadwisinie.

W 1897 zakończono zasadnicze prace przy budowie Twierdzy. Kulminacyjnym momentem w historii budowy była wizyta cara Mikołaja II w dniu 21 sierpnia 1897 r. Monarcha, goszczący w Królestwie Polskim przybył do Zegrza pociągiem. Carowi towarzyszył minister wojny Piotr Wannowski. Wiele wskazuje na to, iż monarcha odwiedził pałac zegrzyński, który wówczas zaadoptowano na letnią rezydencję dowódcy Warszawskiego Rejonu Umocnionego oraz dowódców Twierdzy. Mieszkali w nim kolejno generałowie: Dmitrij Woroniec, Epifan Husakow, Aleksander Lebiediew, oraz Aleksander Pietrow. Stąd też w tamtych czasach Pałacyk Radziwiłłów nazywano również „Pałacem Generałów”.

Po odzyskaniu niepodległości, 28 listopada 1918 r. na dowódcę twierdzy został wyznaczony płk artylerii Olgierd Pożerski, który korzystał z pałacyku Radziwiłłów aż do chwili likwidacji twierdz na terenie Polski w 1921 roku.

W okresie II Rzeczypospolitej obiekty w Zegrzu były miejscem stacjonowania jednostek łączności oraz ośrodków kształcenia kadr i łączności. W 1919 roku utworzono w Zegrzu Obóz Wyszkolenia Oficerów Wojsk Łączności, przemianowując go później na centrum Wyszkolenia Łączności. Wówczas to w pałacyku zamieszkiwali komendanci ośrodków kształcenia. Teren parku wokół pałacu został starannie urządzony i zagospodarowany przez adeptów łączności. Wykonano tam aleje spacerowe, place zabaw i rekreacji oraz nasadzono wiele drzew, krzewów i kwiatów.

Po II wojnie światowej w Zegrzu nadal szkolono kadry łączności. Najpierw w Oficerskiej Szkole Łączności, następnie w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Łączności a obecnie w Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki. W 1959 roku Pałac Zegrzyński przekazany został w dzierżawę, wraz z terenem otaczającego go parku, Polskiej Agencji Prasowej, która urządziła tu Centrum Nadawczo-Odbiorcze, zbierające informacje prasowe z całego świata. Następnie Centrum Szkoleniowo-Wypoczynkowe dla pracowników PAP.

 


Kościół w Woli Kiełpińskiej

Położony pośród starodrzewia, neobarokowy kościół pw św. Antoniego Padewskiego wybudowany został z fundacji Jadwigi i Macieja Radziwiłłów w latach 1895 - 1899. Kameralna, jednonawowa świątynia wg projektu Konstantego Wojciechowskiego, nosząca cechy architektury renesansowej i klasycystycznej mogła pomieścić ok. 400 wiernych. To jedyny przykład XIX-wiecznej architektury sakralnej w powiecie legionowskim. We wnętrzu kościoła na uwagę zasługują epitafia rodu Krasińskich przeniesione z kościoła w Zegrzu, a wśród nich dwa rokokowe z XVIII, ufundowane przez hr. Kazimierza Krasińskiego. W świątyni znajduje się również miejsce pochówku księcia Macieja Radziwiłła, o czym przypomina epitafium z różowego marmuru ozdobione herbem rodowym Radziwiłłów. Ołtarz główny przedstawia Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, pędzla Ferenca Szoldatisa. Za najstarszy obraz w Woli Kiełpińskiej uznaje się wizerunek św. Judy Tadeusza, znajdujący się w ołtarzu bocznym.

Fort w Dębem

Fort w Dębem zbudowany został około 1905 roku. Miał on formę trapezu, od czoła odgrodzony był głęboką fosą, z boków – potężnymi kaponierami z uskokami, a w szyi znajdowały się niespotykane w innych tego typu budolwach – tradytory. Obok umocnienia zbudowane były drewniane budynki mieszkalne dla wojska. Fort w Dębem był uzupełnieniem carskiej linii obronnej Zegrze – Modlin. Podczas I wojny światowej fort był kilkakrotnie ostrzeliwany przez najcięższe moździerze niemieckie. W czerwcu 1941 roku przed uderzeniem Niemiec na ZSRR szkolili się w nim żołnierze węgierscy. Fort ocalał w dość dobrym stanie.
Ruiny baszty w Dębem, to jedyna pozostałość dawnych zabudowań folwarku będącego częścią majątku rodziny Poniatowskich. Z dawnego układu parkowego przetrwał tylko gazon z podjazdem, aleja dębowa oraz resztki szpaleru lipowego. Na miejscu dworu pobudowano pawilony, w których teraz mieści się jeden z ośrodków szkoleniowych.

Cmentarz Żydowski

Cmentarz żydowski w Serocku znajduje się przy ul. Pułtuskiej. Podczas II wojny światowej na rozkaz nazistów nekropolia została zniszczona - nagrobki wyrwano z ziemi i użyto do prac budowlanych, między innymi do układania schodów nad Narwią. Po wyzwoleniu jeszcze przez wiele lat macewy znajdowały się na wzgórzu Barbarka. Teren cmentarza został zajęty pod budowę ośrodka wczasowego "Narew", początkowo wykorzystywanego przez rzemieślników, następnie przez PZPR i w końcu odkupionego przez Bank PKO. Zapewne podczas budowy ośrodka usunięto pozostałości nagrobków. Dziś w tym miejscu znajdują się huśtawki i altanki grillowe.

Jeszcze w latach osiemdziesiątych działacze Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce podnosili kwestię upamiętnienia miejsca pochówku serockich Żydów. W 1985 roku w liście do naczelnika miasta i gminy Serock pisali: "Jesteśmy ogromnie zaniepokojeni profanacją kamieni nagrobnych. Płyty te służą za schody i tarasy na górze Barbórka. Są spychane ze stromej skarpy i spadają nieomal na stojący niżej budynek. Wokół widać już wiele połamanych szczątków nagrobków".

Organizacje żydowskie oraz władze miejskie rozważały różne warianty zabezpieczenia ocalałych nagrobków, między innymi wykorzystanie macew do wzniesienia pomnika w miejscu dawnej synagogi serockiej czy przeniesienie płyt nagrobnych na cmentarz żydowski w Warszawie. Ostatecznie w latach dziewięćdziesiątych kilkadziesiąt stel złożono na niewielkim zboczu w ustronnej części parku przy ośrodku "Narew", około stu metrów na północ od dawnego cmentarza. To proste lapidarium składa się z około trzydziestu fragmentów płyt nagrobnych. Serockie macewy wykonane były w większości z niezbyt trwałego piaskowca, stąd też inskrypcje i płaskorzeźby w zwieńczeniach uległy częściowemu zatarciu. Mimo to na nagrobkach można odnaleźć wyryte świece, ręce złożone w geście błogosławieństwa, święte księgi czy lwy.

 

Plaża i molo w Serocku

Plaża w Serocku w sezonie wiosenno - letnim tętni życiem sportowo - rekreacyjnym. W wakacje odbywają się tu zawody w piłkę siatkową, piłkę koszykową, organizowane są spływy kajakowe, konkursy na budowle z piasku dla najmłodszych. Mają tu miejsce także sporty motorowodne.
Sezon letni inaugurują Wianki - przedsięwzięcie kulturalne, kultywujące tradycję puszczania wianków na wodę przez młode dziewczęta. Podczas wakacji organizowane są zabawy taneczne.
Nad bezpieczeństwem na kąpielisku czuwają ratownicy, którzy pełnią dyżur w godzinach 10.00-18.00 w sezonie, w którym kąpielisko dopuszczone jest do kąpieli. Na terenie plaży w Serocku znajduje się plac zabaw dla dzieci, pola do gier plażowych i sportowych. Jest tu także budynek sanitarny z przebieralniami i toaletami oraz parking. Atrakcją kąpieliska w Serocku jest molo z pływającym pomostem, przy którym cumują łódki.
W weekendy z Warszawy z przystani przy Zamku Królewskim dopływa tu tramwaj wodny, który żegluje po wodach Zalewu Zegrzyńskiego.
W pobliżu plaży można wypożyczyć kajaki i rowery wodne. Rekreację można przedłużyć o bulwar nadrzeczny, przez który prowadzi ścieżka pieszo - rowerowa.

 

 

Powrót do topu strony